اخذ گواهینامه رانندگی برای افراد، نیازمند فرا گرفتن رانندگی به صورت کامل است تا بتوانند در آزمون عملی قبولی را کسب کنند. برخی از افراد توانسته‌اند از دوران نوجوانی رانندگی را فرا گیرند و تسلط نسبتا خوبی به خودرو دارند؛ اما برخی دیگر که چندان تجربه‌ای در رانندگی شهری کسب نکرده‌اند، باید ابتدا با کنترل تمام قابلیت‌های خودرو آشنا شوند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که افراد، آموزش رانندگی را در دو مرحله تئوری و عملی فرا بگیرند و هرچه زودتر تمهیدات لازم را برای آموزش رانندگی شروع کنند. در این مطلب به آموزش یکی از پیچیده‌ترین پدال‌ها در خودرو می‌پردازیم.

امروزه اکثریت خودروهای موجود در کشور ایران دارای پدال کلاچ هستند و رانندگان باید آن را به صورت دستی کنترل کنند. از آن جایی که کنترل کلاچ برای افراد یک کار دشوار تلقی می‌شود، بهتر است قبل از شروع به رانندگی به خوبی کنترل آن را فرا بگیرند. زیرا رانندگی با خودروهای دنده دارد بدون کنترل کلاچ غیر ممکن است و به هیچ وجه نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. به خصوص وقتی شما به دنبال قبولی در آزمون شهری رانندگی هستید و باید تسلط کامل خود را به کلاچ ثابت کنید. این مطلب را تا انتها بخوانید تا شناخت کاملی از نحوه کنترل کلاچ و نیم کلاچ پیدا کنید.

پدال کلاچ در خودرو چیست؟

پدال کلاچ در واقع یک وسیله برای هماهنگ سازی گیربکس و موتور است که در کنار پدال ترمز و گاز قرار می‌گیرد. افراد با فشار دادن پدال کلاچ می‌توانند دنده خودرو را به سادگی و بدون آسیب دیدن گیربکس، عوض کنند و سرعت خود را افزایش دهند. به طور کلی می‌توان پدال کلاچ را یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین قطعات خودرو نامید؛ به طوری که رانندگان در هر ثانیه از رانندگی خود را با فشار دادن پدال کلاچ می‌گذرانند. البته کاربرد کلاچ فقط برای تعویض دنده خودرو نیست و کاربردهای ویژه و مهم دیگری نیز دارد. این کاربردها به شرح زیر هستند:

• تعویض دنده خودرو
• خلاص سازی خودرو
• هماهنگی کردن گیربکس و موتور خودرو

آموزش کنترل کردن کلاچ

به صورت عادی، همواره باید پای چپتان را روی پدال کلاچ بگذارید و همواره آماده فشار دادن آن باشید. زیرا تمام کارهای مهم در خودرو اعم از دنده عوض کردن، خلاص کردن خودرو و ترمز کردن، نیازمند فشار دادن کلاچ است. البته به یاد داشته باشید که کلاچ را می‌توان در 2 درجه کلی استفاده کرد و برای اینکه بتوانید از آن به نحو احسن استفاده کنید، باید هرکدام از این حالات را بشناسید. تاکید ‌می‌کنیم که اگر از نحوه استفاده و فشار دادن پدال کلاچ شناختی نداشته باشید، به صورت مداوم خودرو را ناخواسته خاموش خواهید کرد. هرکدام از حالات مختلف کلاچ را برایتان شرح می‌دهیم.

1. کلاچ کامل

وقتی پدال کلاچ را به صورت کامل فشار می‌دهید، باید توجه داشته باشید خودرو کاملا خلاص می‌شود. یعنی اگر خودرو را در یک محل شیب‌دار و سرازیری پارک کرده باشید، خودرو با نهایت سرعت حرکت خواهد کرد و کنترل آن بسیار سخت خواهد بود. البته پای راستتان همواره باید آماده ترمز گرفتن باشد تا بتوانید در چنین مواقعی خودروی خود را کنترل کنید تا از ایجاد خطر جلوگیری شود. در این مورد باید دقت کنید که پدال را تا انتها فشار داده باشید.

وقتی کلاچ خودرو را به صورت کامل گرفته‌اید، می‌توانید به سادگی دنده آن را عوض کنید. البته به یاد داشته باشید که گاز دادن همزمان با گرفتن کلاچ، فقط داغ کردن موتور خودرو و به هدر دادن سوخت است؛ زیرا گاز دادن خودرو در حالت خلاص، نتیجه‌ای جز آلودگی صوتی نخواهد داشت. همچنین ترمز خودرو را با کلاچ کامل فشار می‌دهند تا سرعت خودرو بدون خاموش شدن و اعمال فشار، کاهش یابد.

2. نیم کلاچ

دومین حالتی که می‌توان با پدال کلاچ در خودرو ایجاد کرد، حالت نیم کلاچ است. شما با فشار دادن پدال کلاچ، تا حدی که به نصفه مسیر اول تا آخر کلاچ برسد، می‌توانید خودرو را در حالت نیم کلاچ قرار دهید. البته از آنجایی که پدال کلاچ در معرض دید رانندگان نیست تا بتوانند به سادگی نیم کلاچ را در پدال خودرو تشخیص دهند، برای اینکه به نیم کلاچ خودروی خود تسلط داشته باشید، دو شیوه کلی وجود دارد. یکی از آن‌‌ها، استفاده طولانی مدت از خودرو است؛ به طوری که بدون دیدن، بتوانید نیم کلاچ را تشخیص دهید. یکی دیگر، دقت کردن به وضعیت و صدای خودرو است. وقتی خودرو در حالت نیم کلاچ قرار می‌گیرد، می‌لرزد و صدای اندکی ایجاد می‌کند که می‌توانید با آن متوجه حالت صحیح نیم کلاچ شوید.

وقتی خودروی شما خلاص نیست و در دنده قرار دارد، حالت نیم کلاچ باعث می‌شود با حداقل سرعت حرکت کند. به عبارتی، نیم کلاچ در مکان‌های کوچک و تنگ و زمین شیب‌دار کاربرد دارد. به طوری که در مکان‌های تنگ، خودرو با حداقل سرعت حرکت می‌کند و احتمال تصادف و آسیب دیدن وسیله نقلیه به حداقل می‌رسد. همچنین نیم کلاچ در مسیرهای شیب‌دار باعث می‌شود که خودرو حرکت نکند و بی‌حرکت بماند. به طور کلی نیم کلاچ کاربرد بسیاری در رانندگی در داخل شهر دارد.

نحوه کنترل تمام پدال‌ها به صورت همزمان

در اکثر خودروها 3 پدال وجود دارد که استفاده از هرکدام توسط رانندگان الزامی است. از آنجایی که انسان 2 پا دارد و از طرفی باید به صورت همزمان به 3 پدال تسلط داشته باشد تا از بروز هرگونه خطر جلوگیری کند، برای افراد ناآشنا سوال است که چگونه می‌توان تمامی سه پدال را به صورت همزمان کنترل کرد. برای کنترل این پدال‌ها باید پای چپتان همواره روی پدال کلاچ باشد همواره آماده عکس‌العمل به موقع باشید. از طرفی دیگر پای راستتان باید بین دو پدال ترمز و گاز در حرکت باشد تا بتوانید در صورت نیاز هرکدام از آن‌ها را فشار دهید.

برخی نکات مهم در کنترل کلاچ

کنترل کردن پدال کلاچ برای افراد امری دشوار است و غالبا نمی‌توانند آن را در مدت زمانی کوتاه یاد بگیرند. به طوری که شاید بیشتر از نصف رانندگی در شهر وابسته به کلاچ است و دشواری آن باعث شده افراد مجبور به آموزش رانندگی باشند. برخی نکات مهم در کنترل کردن کلاچ وجود دارد که برایتان شرح می‌دهیم:

1. وقتی خودرو در دنده قرار دارد، پدال گاز یا کلاچ را رها نکنید.

این نکته را همواره به خاطر بسپارید که وقتی خودرویتان خلاص نیست و در دنده قرار دارد، نباید پایتان را از روی پدال گاز یا کلاچ بردارید. اگر یک بار این کار را تکرار کنید، متوجه می‌شوید که خودرویتان خاموش می‌گردد و نمی‌توانید به حرکت کردن ادامه دهید. پس وقتی خودرو در دنده است، نمی‌توانید پایتان را از روی کلاچ بردارید. اگر می‌خواهید این کار را انجام دهید، باید خودرو را به حالت خلاص بگذارید. برای اینکه مجبور نباشید مدام دنده را عوض کنید، فشار دادن کلاچ بهترین شیوه می‌باشد.

2. استفاده بیش از حد از کلاچ می‌تواند برایتان هزینه‌بر باشد.

صفحه کلاچ قطعه‌ای از خودرو است که استفاده طولانی مدت از آن برای صاحبان خودرو هزینه بر خواهد بود. زیرا اصطکاک در این صفحه باعث خوردگی و از بین رفتن سطح زبر آن می‌شود و صاحب خودرو باید سریعا آن را تعویض کند. به همین دلیل توصیه می‌شود استفاده از کلاچ را در خودرویتان به حداقل برسانید تا از ایجاد هزینه اضافی جلوگیری کنید.

3. حرکت کردن در مسیرهای سربالایی را با نیم کلاچ اغاز کنید.

آغاز حرکت در مسیرهای سربالایی می‌تواند برای صاحبان خودرو بسیار خطرناک باشد و خطرهای جانی و مالی بسیاری دارد. زیرا ممکن است راننده نتواند خودروی خود را کنترل کند و از سمت عقب به خودروها و عابران پیاده برخورد کند. به همین دلیل به افراد همواره توصیه می‌کنیم که مسیرهای سر بالایی را با نیم کلاچ استارت بزنند تا این خطرات به حداقل برسد. اگر مسیرهای سربالایی را با نیم کلاچ آغاز کنید، فرصت بیشتری برای دنده دادن دارید و خودرو به صورت بی‌حرکت در مسیر باقی می‌ماند.

4. کلاچ را به یکباره و سریع رها نکنید.

برای تمام افرادی که تازه رانندگی را یادگرفته‌اند پیش آمده است که با رها کردن ناگهانی پدال کلاچ، خودرو خاموش شده است. شما باید پدال کلاچ را به حدی آرام رها کنید که خودرو خاموش نشود. برای اینکه قِلِق این کار را به دست آورید و به آن عادت کنید، باید آن قدر این کار را انجام دهید تا به پدال کلاچ خودروی خود تسلط پیدا کنید.