رانندگی به طور کلی امری اکتسابی بوده و یادگیری آن مستلزم تکرار، تمرین و ممارست است.
رانندگی فرآیند مستمری از چهار اصل توجه، تمرکز، تشخیص و تصمیم گیری است و راننده خوب همواره و پیوسته به عوامل و عناصر مؤثر در رانندگی مانند وضعیت وسیله نقلیه، راه، شرایط محیطی مثل آب و هوا، نور لازم، تعداد وسایل نقلیه در حرکت و وضعیت روحی و جسمانی خود توجه می کند و مهم تر آن که با برنامه ریزی اصولی پیشگیری های منطقی و مناسبی را برای جلوگیری از بروز تصادفات انجام داده و همواره با سرعت مطمئن رانندگی می کند.
مجموعه اعمالی که از راننده سر می زند رفتار راننده نامیده می شود و این بدین معناست که هدایت صحیح خودرو در جاده های شلوغ می تواند مانع از تصادف شود.
کارشناسان راهنمایی و رانندگی تصادفات و سوانح جاده ای را پدیده شومی می دانند که انسان، خودرو، جاده و محیط رکن اصلی آن را تشکیل می دهند و تصادف نتیجه نقص یکی از چهار رکن یا نقص متقابل آن ها در یک حالت مخاطره آمیز است.
بر این اساس مشخصه های فردی یک راننده تدافعی عبارت است از:
1- تجربه و مهارت: بررسی ها حاکی از آن است که مهارت بیشتر لزوماً به معنای حادثه کمتر نیست. طبق یک بررسی 96 % حوادث رانندگی از سوی رانندگانی که تجربه کافی دارند اتفاق می افتد.
2- سن: آمار ها نشان می دهد که هر چه سن بالاتر می رود تعداد تصادفات کمتر می شود. در ایران بیشترین تصادفات در بین جوانان 19 تا 35 ساله اتفاق می افتد. از طرفی رانندگان جوان مرد در خطر بیشتری نسبت به زنان قرار دارند. همچنین از مهم ترین خصوصیات جوانان می توان به ریسک کردن و احساس شور و هیجان در میان این گروه سنی اشاره کرد.
3- جنسیت: نتایج نشان می دهد مردان رانندگی پر خطری دارند و شدت تصادفات و خسارات آنان بیشتر است. مردان در تشخیص فاصله زمانی بهتر هستند در حالی که زنان حرکت را سریع تر از مردان در می یابند، اما فاصله را کوتاه تر از مردان تخمین می زنند.
4- دید: یکی از خطرناک ترین عواملی است که امنیت ترافیک و سلامت آن را تهدید می کند کاهش غیر محسوس دید در رانندگی است.
5- آگاهی و میزان تحصیلات: از عواملی است که می تواند در افکار راننده مؤثر بوده و به کسب مهارت های رانندگی کمک نماید. بر اساس یک بررسی علمی افراد با سوادتر به میزان بسیار کمتری از افراد کم سواد و بی سواد دچار سوانح خودرویی می شوند.
6- شخصیت: محیط رانندگی، صحنه اثبات شخصیت انسان هاست و افراد جامعه برای جلوگیری از رخداد های خطرناک باید به یکدیگر احترام بگذارند. 75% حوادث جاد ه ها مربوط به شخصیت انسان است؛ لذا خصوصیات روانی و اجتماعی، تربیتی از عوامل مهم ایجاد تصادف به شمار می رود.
7- خستگی: یکی از عوامل مهم در تصادفات رانندگی است. به طوری که دریافت نکردن پیام های حسی به علت خستگی منجر به حوادث ناگوار می گردد. رانندگی برای 12 ساعت متوالی علاوه بر کاهش میزان هوشیاری سبب کاهش مهارت های رانندگی می شود. خطر وابستگی هنگام شب ده برابر بیشتر از روز است؛ لذا در برابر هر 10 کیلومتر سرعت معادل 6 متر از میزان حوزه بینایی کاسته می شود و پس از سه ساعت رانندگی در شب دقت دید کاهش و احتمال خطا افزایش می یابد.
8- بیماری: هرگونه نارسایی، آسیب یا اختلال عضوی در انسان بیماری نام دارد. برای مثال سرماخوردگی می تواند زمان واکنش رانندگان را به شدت کند نماید. عطسه کردن سبب می شود راننده حداقل به مدت 2 تا 3 ثانیه از جاده دور شود. هوشیاری راننده سرماخورده 11% کاهش می یابد.
9- اعتیاد: خو گرفتن، عادت کردن و وابستگی جسمی و روانی به مصرف یک ماده مخدر به تدریج باعث افزایش مقدار مصرف آن ماده و اختلال در وظایف فردی و اجتماعی می شود؛ بنابراین مصرف مواد توهم زا، محرک ها، مواد مسکن و الکل توسط راننده می تواند از توجه وی به محیط کاسته و بیشتر او را معطوف به قسمت درونی وسیله نقلیه خود نماید.